Jubeljaar 2008

Wie goed zoekt en niet al te kritisch is, vindt ieder jaar wel wat te herdenken. Fransen hebben dit jaar de nodige evenementen in hun rijke geschiedenis gevonden om bij stil te staan. Er is voor elk wat wils.

De Vijfde Republiek (1958) bestaat dit jaar vijftig jaar, maar erg veel te vieren valt er niet. De meeste Fransen hebben gemengde gevoelens ten opzichte van de 'republikeinse monarchie' van generaal Charles de Gaulle. Die had hij opgericht om een einde te maken aan de voortdurende instabiliteit van de Derde (1870-1940) en Vierde Republiek (1944-1958), waar een gemiddelde regering het nog geen jaar lang volhield. Destijds was de concentratie van macht bij één man wellicht zinvol, nu zou er wel wat meer evenwicht in de machtsverhoudingen mogen zijn.
De Gaulle, die zijn sporen al verdiend had door het voor elkaar te krijgen dat het zwakke Frankrijk tot de overwinnaars van de Tweede Wereldoorlog werd gerekend, was bovendien de man die zij nodig hadden om het land een deel van de oude glorie terug te geven.
De Gaulle en zijn staatsbestel kregen echter ook direct kritiek en die nam met de jaren slechts toe. Veel Fransen vinden de president te machtig, terwijl het parlement er voor spek en bonen bij zit.
De Gaulle luisterde niet naar het volk, François Mitterrand vertoonde aan het eind van zijn veertienjarige ambtstermijn trekjes van een absolute monarch, Jacques Chirac deed twaalf jaar bijna niets met al zijn macht en Nicolas Sarkozy...
In veler ogen bezoedelt de bling-blingpresident de waardigheid van Frankrijk met zijn onstuimige liefdesleven en zijn opvliegers. Sarko heeft zich voorgenomen te 'herpresidentialiseren', maar de vraag is of - excusez de lelijke uitdrukking - de aard van het beestje kan veranderen. Vol nostalgie denkt deftig rechts terug aan le général.

De Vijfde Republiek begon officieel op 5 oktober 1958. In juni dit jaar krijgt Colombey-les-deux-Eglises, het dorp in het departement Haute-Marne waar De Gaulle de laatste anderhalf jaar van zijn leven doorbracht, een herdenkingsmuseum. (foto: Happy A, flickr)

Een links antwoord op het starre gaullisme is mai 68, veertig jaar geleden. Het is verboden te verbieden, De verbeelding aan de macht en Onder de straatstenen ligt het strand. Studenten en arbeiders sloegen - volgens de overlevering - de handen ineen. De arbeider moest meer geld krijgen en betere voorwaarden en de student een leuk leven zonder verveling.
Winkels puilen dezer dagen uit met boeken, dvd's en parafernalia. De 'kinderen van 68' (die - kort door de bocht - nu alle banen bezet houden zodat de huidige jeugd geen enkele kans maakt) laten zich weer horen en Libé liet de huidige studenten van de Universiteit in Nanterre (waar de opstand destijds begon) een hele krant volschrijven: Frans links op zijn best.
Ook hier is de actualiteit minstens even belangrijk als het terugdenken. Nog meer dan 'deftig rechts' voelt links zich onder Sarkozy weggedrukt in een verdomhoekje. Stakingen en demonstraties tegen een pensioenshervorming voor ambtenaren trokken eind vorig jaar minder volk dan tevoren en haalden weinig uit. Sarkozy heeft zich tijdens de campagne van vorig jaar bovendien uitgesproken tegenstander verklaard van de mei 68. 'Bij deze verkiezingen gaat het erom de erfenis van mei 68 voort te zetten, of er voor eens en voor altijd mee af te rekenen.' Links zal er alles aan doen om dat laatste te voorkomen.

Er is - voor zover ik even snel op internet heb uit kunnen zoeken - geen officiële herdenking voor Mai 68. Dat is natuurlijk ook helemaal niet in de geest van 68. Het evenement is wel al volop aanwezig in de media en dat zal de komende maanden alleen maar toenemen. Ik verwacht ook nog wel een of meerdere optochtjes onder de lentezon.

Katholieken vieren een jaar lang feest in - waar anders? - Lourdes. In 1858 verscheen de Heilige Maagd daar aan aan plattelandsmeisje Bernadette Soubirous. Eén keer? Nee 18 keer, tussen 11 februari en 16 juli 1858, dus dan zal het wel waar zijn.
Twee jaar geleden maakte ik al eens een reportage in Lourdes omdat er niet genoeg wonderen meer gebeuren en de 'wondercommissie' overwoog daarom de criteria wat te versoepelen. Of dat nu ook daadwerkelijk gebeurd is, weet ik eerlijk gezegd niet. Zal ik nog eens uitzoeken. Wie zegt 'katholiek feestje', denkt 'paus'. Ja, Benedictus is er waarschijnlijk ook bij: volgens de laatste berichten komt hij op 13 september. (foto Lawrence OP, flickr)


De verschrikkingen van de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) eindigden 90 jaar geleden. Vrede is officieel nooit gesloten, wel een wapenstilstand (op 11/11 om 11:11) en het Verdrag van Versailles, dat in zekere zin tot te Tweede Wereldoorlog leidde.
Je kunt al vraagtekens zetten bij de viering van een 40-jarig jubileum, maar 90 doet het voor mij echt niet. Toch is er redelijk veel aandacht voor in Frankrijk, mede door de dood van de laatste Franse soldaat die de oorlog meemaakte, Lazare Ponticelli. Nu de laatste getuigen sterven, zoekt Frankrijk een nieuwe manier om de herinnering levend te houden. (monument voor de Eerste Wereldoorlog in Beuvillers, foto: claudecf, flickr)