Onvoldoende wonderen in Lourdes
Lourdes, het antwoord van de fotoquiz van deze week, mag dit jaar rekenen op grote belangstelling, daar had ik het al eens over. Ook de paus moet langskomen. Twee jaar geleden maakte ik in dit wonderbaarlijke stadje een aardige reportage over het gebrek aan wonderen waarmee de wondercommissie al enkele decennia kampt. Aardig leesvoer, al zeg ik het zelf, dat nog niet bijzonder gedateerd is.
Lourdes versoepelt wondercriteria
De katholieke kerk kent sinds de achttiende eeuw officiële normen voor wonderbaarlijke genezingen. Die zijn aan vernieuwing toe, anders is het gedaan met de wonderen. Het is een lastige kwestie. ‘Kwam de genezing nu van Onze Lieve Vrouwe van Lourdes of van Fatima?’
Lourdes, 26 mei 2006. Het Zuid-Franse bedevaartsoord Lourdes trekt katholieke pelgrims uit alle windstreken. De straten en de honderden hotels zijn druk bevolkt tussen Hemelvaart en Pinksteren. Langs souvenirwinkels met namen als ‘In de onbevlekte maagd, ‘In het hart van Jezus’ en ‘In de gratie Gods’ bewegen ze zich, vaak niet op eigen kracht, naar de grot waar de heilige maagd Maria zich in 1858 achttien keer geopenbaard zou hebben aan het 14-jarige meisje Bernadette.
Talrijke bedevaartgangers in rolstoel of ziekenhuisbed hopen te genezen dankzij het gewijde water uit de grot, waarop een gigantische kathedraal is gebouwd. In 148 jaar registreerde de kerk 66 wonderbaarlijke genezingen, volgens officiële wondercriteria uit de achttiende eeuw. Vooral vrouwen (80 procent) en Fransen (83 procent) overkwam het, net als drie Belgen. Er is een klein kansje dat Gerrit de Bont de eerste Nederlander wordt die door een wonder genas (zie hieronder).
Volgens die normen moet de ziekte zeer ernstig, ongeneeslijk of nauwelijks behandelbaar zijn en mag de patiënt niet al aan betere hand zijn op het moment van genezing. Die moet in één keer plaatsvinden en de ziekte moet geheel verdwijnen zonder later terug te komen.
Het grootste obstakel voor wonderen zijn medicijnen, die niet gebruikt mogen worden of zonder uitwerking moeten blijken. ,,Ook wij zijn tevreden over de medische vooruitgang,” zegt Jacques Perrier, de bisschop van Lourdes. ,,Vrijwel iedere patiënt die lijdt aan een ernstige ziekte, gebruikt geneesmiddelen, die gelukkig vaak helpen. Toch zijn sommige genezingen, zelfs bij gebruik van medicijnen, dermate onverklaarbaar, dat ze zijn toe te schrijven aan een hogere macht.”
De bisschop is voorzitter van een comité van medici dat vergadert over wonderbaarlijke genezingen. Het ‘wondercomité’ geeft aan of er sprake is van een wonder, waarna de bisschop van het plaatselijke bisdom van de ex-patiënt zijn bindende eindoordeel geeft.
Voordat het wondercomité zich over een dossier buigt, ontfermt het medische bureau van Lourdes zich daarover. Het staat onder leiding van dokter Patrick Theillier, die een lastige taak heeft. ,,Het begint al bij de vraag of een eventueel wonder tot stand kwam dankzij Lourdes,” zegt hij.
De dokter legt uit dat niet alleen bedevaartgangers wonderen ondergaan, maar ook zij die op afstand tot bidden. ,,Veel ernstig zieken bidden echter tot meerdere heiligen of bezoeken verschillende bedevaartsoorden. Het is moeilijk te zeggen of een genezing in zo’n geval te danken is aan Onze Lieve Vrouwe van Lourdes of bijvoorbeeld van Fátima in Portugal,” zegt hij.
Jaarlijkse bestudeert de dokter een vijftigtal gevallen, waarvan er zo’n tien serieus zijn. Die worden doorgestuurd naar het wondercomité. Theillier: ,,Sommige zieken blijken niet ziek, of genezen patiënten zijn niet genezen. Ook zijn er aandachttrekkers.”
Het bureau en het comité gaan daarom niet over één nacht ijs: vaak wacht een ‘miraculé’ (iemand die door een wonder is genezen) zo’n tien jaar op erkenning. Het wil koste wat kost missers voorkomen, die tot hoon zouden leiden bij sceptici.
Zowel de bisschop als de dokter benadrukt dat de versoepeling van de criteria geen reactie is op een gebrek aan wonderen, wat de Franse pers suggereerde. De laatste, in 1999 erkende wonderbaarlijke genezing vond plaats in 1987. ,,Er zijn eerder perioden geweest van tientallen jaren zonder wonderen,” zegt bisschop Perrier. ,,Bovendien vinden er wonderen plaats bij patiënten die geen aandacht willen en er zijn veel genezingen die niet aan de criteria voldoen, maar het resultaat is hetzelfde.” Onze Lieve Vrouwe van Lourdes zou in totaal al zevenduizend zieken genezen hebben.
Kader: Gerrit de Bont, het wonder uit Nederland
In 1958 leed Gerrit de Bont (nu 82) uit De Bilt aan een schildklierziekte, die hij volgens critici simuleerde. ,,De dokter zei dat ik nog anderhalf jaar te leven had,” vertelt hij. Zijn geval was hopeloos, want zijn hart verdroeg de medicijnen niet meer. Het bedevaartsoord Lourdes was de laatste reddingsboei voor de diepgelovige De Bont.
Ondanks zijn ziekte slaagde hij erin Lourdes op de fiets te bereiken. Het gehoopte wonder geschiedde. Terug in Nederland constateerde de dokter tot diens verbazing dat hij geheel genezen was.
In 1990 sloeg het noodlot opnieuw toe: prostaatkanker met talrijke uitzaaiingen. De dokter gaf hem dit keer nog enkele weken. De Bont ging opnieuw naar Lourdes. ,,Op de camping voelde ik een steekvlam uit mijn voeten naar mijn hoofd opstijgen,” zegt hij. ,,Agnes, Agnes,” riep hij naar zijn vrouw. ,,Ik ben weer beter.” De dokter kwam tot dezelfde conclusie.
De laatste tijd is De Bonts gezondheid toch weer achteruit gegaan. Deze zomer moet zijn dertigste reis naar Lourdes dat veranderen. Hij hoopt bovendien nog steeds dat het ‘wondercomité’ zijn genezingen zal erkennen als het 67ste wonder van Lourdes. Hij schreef in 1992 een boek over zijn ervaringen.
,,Een Mariawonder zou mooi zijn voor het protestantse Nederland,” zegt hij. Het comité verwierp zijn dossier al eens, maar kan het alsnog aanbevelen, waarna bisschop Bär van Utrecht het eindoordeel zou mogen vellen. Dokter Theillier van het medische bureau van Lourdes acht de kans klein dat dat zal gebeuren.
Lourdes versoepelt wondercriteria
De katholieke kerk kent sinds de achttiende eeuw officiële normen voor wonderbaarlijke genezingen. Die zijn aan vernieuwing toe, anders is het gedaan met de wonderen. Het is een lastige kwestie. ‘Kwam de genezing nu van Onze Lieve Vrouwe van Lourdes of van Fatima?’
Lourdes, 26 mei 2006. Het Zuid-Franse bedevaartsoord Lourdes trekt katholieke pelgrims uit alle windstreken. De straten en de honderden hotels zijn druk bevolkt tussen Hemelvaart en Pinksteren. Langs souvenirwinkels met namen als ‘In de onbevlekte maagd, ‘In het hart van Jezus’ en ‘In de gratie Gods’ bewegen ze zich, vaak niet op eigen kracht, naar de grot waar de heilige maagd Maria zich in 1858 achttien keer geopenbaard zou hebben aan het 14-jarige meisje Bernadette.
Talrijke bedevaartgangers in rolstoel of ziekenhuisbed hopen te genezen dankzij het gewijde water uit de grot, waarop een gigantische kathedraal is gebouwd. In 148 jaar registreerde de kerk 66 wonderbaarlijke genezingen, volgens officiële wondercriteria uit de achttiende eeuw. Vooral vrouwen (80 procent) en Fransen (83 procent) overkwam het, net als drie Belgen. Er is een klein kansje dat Gerrit de Bont de eerste Nederlander wordt die door een wonder genas (zie hieronder).
Volgens die normen moet de ziekte zeer ernstig, ongeneeslijk of nauwelijks behandelbaar zijn en mag de patiënt niet al aan betere hand zijn op het moment van genezing. Die moet in één keer plaatsvinden en de ziekte moet geheel verdwijnen zonder later terug te komen.
Het grootste obstakel voor wonderen zijn medicijnen, die niet gebruikt mogen worden of zonder uitwerking moeten blijken. ,,Ook wij zijn tevreden over de medische vooruitgang,” zegt Jacques Perrier, de bisschop van Lourdes. ,,Vrijwel iedere patiënt die lijdt aan een ernstige ziekte, gebruikt geneesmiddelen, die gelukkig vaak helpen. Toch zijn sommige genezingen, zelfs bij gebruik van medicijnen, dermate onverklaarbaar, dat ze zijn toe te schrijven aan een hogere macht.”
De bisschop is voorzitter van een comité van medici dat vergadert over wonderbaarlijke genezingen. Het ‘wondercomité’ geeft aan of er sprake is van een wonder, waarna de bisschop van het plaatselijke bisdom van de ex-patiënt zijn bindende eindoordeel geeft.
Voordat het wondercomité zich over een dossier buigt, ontfermt het medische bureau van Lourdes zich daarover. Het staat onder leiding van dokter Patrick Theillier, die een lastige taak heeft. ,,Het begint al bij de vraag of een eventueel wonder tot stand kwam dankzij Lourdes,” zegt hij.
De dokter legt uit dat niet alleen bedevaartgangers wonderen ondergaan, maar ook zij die op afstand tot bidden. ,,Veel ernstig zieken bidden echter tot meerdere heiligen of bezoeken verschillende bedevaartsoorden. Het is moeilijk te zeggen of een genezing in zo’n geval te danken is aan Onze Lieve Vrouwe van Lourdes of bijvoorbeeld van Fátima in Portugal,” zegt hij.
Jaarlijkse bestudeert de dokter een vijftigtal gevallen, waarvan er zo’n tien serieus zijn. Die worden doorgestuurd naar het wondercomité. Theillier: ,,Sommige zieken blijken niet ziek, of genezen patiënten zijn niet genezen. Ook zijn er aandachttrekkers.”
Het bureau en het comité gaan daarom niet over één nacht ijs: vaak wacht een ‘miraculé’ (iemand die door een wonder is genezen) zo’n tien jaar op erkenning. Het wil koste wat kost missers voorkomen, die tot hoon zouden leiden bij sceptici.
Zowel de bisschop als de dokter benadrukt dat de versoepeling van de criteria geen reactie is op een gebrek aan wonderen, wat de Franse pers suggereerde. De laatste, in 1999 erkende wonderbaarlijke genezing vond plaats in 1987. ,,Er zijn eerder perioden geweest van tientallen jaren zonder wonderen,” zegt bisschop Perrier. ,,Bovendien vinden er wonderen plaats bij patiënten die geen aandacht willen en er zijn veel genezingen die niet aan de criteria voldoen, maar het resultaat is hetzelfde.” Onze Lieve Vrouwe van Lourdes zou in totaal al zevenduizend zieken genezen hebben.
Kader: Gerrit de Bont, het wonder uit Nederland
In 1958 leed Gerrit de Bont (nu 82) uit De Bilt aan een schildklierziekte, die hij volgens critici simuleerde. ,,De dokter zei dat ik nog anderhalf jaar te leven had,” vertelt hij. Zijn geval was hopeloos, want zijn hart verdroeg de medicijnen niet meer. Het bedevaartsoord Lourdes was de laatste reddingsboei voor de diepgelovige De Bont.
Ondanks zijn ziekte slaagde hij erin Lourdes op de fiets te bereiken. Het gehoopte wonder geschiedde. Terug in Nederland constateerde de dokter tot diens verbazing dat hij geheel genezen was.
In 1990 sloeg het noodlot opnieuw toe: prostaatkanker met talrijke uitzaaiingen. De dokter gaf hem dit keer nog enkele weken. De Bont ging opnieuw naar Lourdes. ,,Op de camping voelde ik een steekvlam uit mijn voeten naar mijn hoofd opstijgen,” zegt hij. ,,Agnes, Agnes,” riep hij naar zijn vrouw. ,,Ik ben weer beter.” De dokter kwam tot dezelfde conclusie.
De laatste tijd is De Bonts gezondheid toch weer achteruit gegaan. Deze zomer moet zijn dertigste reis naar Lourdes dat veranderen. Hij hoopt bovendien nog steeds dat het ‘wondercomité’ zijn genezingen zal erkennen als het 67ste wonder van Lourdes. Hij schreef in 1992 een boek over zijn ervaringen.
,,Een Mariawonder zou mooi zijn voor het protestantse Nederland,” zegt hij. Het comité verwierp zijn dossier al eens, maar kan het alsnog aanbevelen, waarna bisschop Bär van Utrecht het eindoordeel zou mogen vellen. Dokter Theillier van het medische bureau van Lourdes acht de kans klein dat dat zal gebeuren.
