Kanaaleilanden zijn de weg kwijt: democratie op Sark en plan voor brug tussen Jersey en Frankrijk
Kanaaleiland Sark. Foto: Wight Badger De Kanaaleilanden, waar ik een jaar geleden enkele zeer aangename dagen doormaakte, zijn de weg kwijt. Twee keer binnen een maand kwamen de Britse eilanden voor de Normandische kust, waar de mensen doorgaans genieten van mooie natuur en een gunstig belastingklimaat, opmerkelijk in het nieuws.
Allereerst kiezen de 600 inwoners van het eiland Sark eind dit jaar een vertegenwoordigende raad, na 400 jaar onder een feodaal systeem met een seigneur (die overigens blijft) geleefd te hebben. Meer daarover in The Guardian.
Voorts wordt er nagedacht over een 25 kilometer lange brug tussen het grootste eiland Jersey en het Franse platteland, die een miljard pond (1,2 miljard euro) zou kosten. Met tolheffing zouden de kosten er vrij snel uit zijn. Meer daarover bij The Times.
Bij de reacties het verhaal dat ik vorig jaar voor Elsevier over de eilanden schreef. En nog een trivium: de foto waarop uw correspondent er zo wulps, smachtend naar contact bij ligt, is gemaakt op Guernsey.
Labels: Kanaaleilanden, Normandië
Hier het verhaal uit Elsevier:
Britse stippen voor de Normandische kust
Olivier van Beemen in Saint Peter Port (Guernsey)
De zoon van kasteelheer David Barclay, Duncan, is in opstand gekomen tegen zijn landheer John Michael Beaumont. Hij wil de pacht overnemen van het landgoed La Friponnerie, maar weigert zich te kwijten van le treizième, een belasting van een dertiende deel, die in de schatkist van de heer verdwijnt. Plaatsvervangend baljuw Patrick Talbot zal zich binnenkort over de zaak uitspreken.
Het plot van een middeleeuwse ridderroman vol intriges en wellicht zelfs hoofse liefde? Nee, het is de samenvatting van een artikel over het eiland Sark uit het lokale dagblad Guernsey Press and Star van eind vorige maand.
Vlak voor de Normandische kust in Frankrijk liggen de Britse Kanaaleilanden, een eilandengroep met 160.000 inwoners die in een museum voor staatsinrichting een plaats verdient in het rariteitenkabinet.
Van Monaco, Vaticaanstad, Liechtenstein, San Marino en Andorra weten velen dat het archaïsche ministaatjes zijn, die niet tot de Europese Unie horen. Minder bekend is dat ook de Britse Kanaaleilanden geen onderdeel zijn van de Europese Unie, noch van het Verenigd Koninkrijk. De twee grootste eilanden, Jersey en Guernsey, zijn autonome staten, die slechts gelieerd zijn aan Londen doordat zij onder de Britse kroon vallen, zoals Gemenebeststaten.
Ze hebben eigen vlaggen, een internetcode (.je voor Jersey en .gg voor Guernsey), eigen stickers bij de nummerborden (GBJ en GBG) en doen in een sportevenementen zoals de Gemenebestspelen mee als onafhankelijk land. Bovendien hebben ze een aparte munteenheid, het pond van Jersey en het pond van Guernsey.
Die zijn even veel waard als het Brits pond, maar geen geldig betaalmiddel in het Verenigd Koninkrijk. Het pond sterling wordt wel geaccepteerd op de eilanden. Opmerkelijk is dat ze een bankbiljet hebben van een pond, terwijl de Britten uitsluitend de dikke munt gebruiken.
De Kanaaleilanden zijn een geliefde bestemming voor toeristen, vooral voor Britten. De oude hoofdsteden Saint Helier en Saint Peter Port ademen een aangename Franse sfeer, maar zijn toch ook zeer Brits. Zo hebben veel straten en huizen van de havenstadjes een Franse naam en is ook een groot deel van de wetgeving in die taal geschreven. Officiële bordjes zijn vaak tweetalig. Toch zal een Londenaar geen enkel probleem hebben zich verstaanbaar te maken: de inwoners spreken ‘gewoon’ Engels.
Exquise restaurants serveren fraaie schotels fruits de mer en andere Franse specialiteiten, maar in de pub kun je ook fish and chips bestellen, met een goede pint real ale zonder schuimkraag. Bovendien hebben Britten geen problemen in het verkeer: dat rijdt links.
Jersey en Guernsey hebben een oppervlakte vergelijkbaar met Terschelling, maar zijn vele malen dichter bevolkt. De overige bewoonde eilanden Alderney, Herm en Sark zijn van het formaat Rottumerplaat en vallen bestuurlijk onder Guernsey.
De beide hoofdeilanden hebben de middeleeuwse betiteling baljuwschap (bailiwick) gehouden. Ook de Nederlanden kenden in het verleden baljuws, ambtenaren die ter plaatse de vorst vertegenwoordigen.
De huidige baljuw op Jersey en Guernsey is de voorzitter van het plaatselijke parlement, The States, en staat aan het hoofd van de rechtelijke macht. De statenleden worden democratisch gekozen en nemen eigen wetgeving aan. Slechts op gebied van Defensie en Buitenlandse Zaken vallen de eilanden onder het Verenigd Koninkrijk.
Belasting betalen de inwoners en bedrijven van de eilanden niet of nauwelijks, waardoor het een gewilde bestemming is voor financiële instellingen. Jersey en Guernsey worden ook vaak in verband gebracht met verduisteringspraktijken, zoals recentelijk in een zaak rond het faillissement van de Franse luchtvaartmaatschappij Air Lib, waarbij ook de Nederlandse zakenman Erik de Vlieger betrokken was. De directeur van Air Lib is ervan beschuldigd geld te hebben achterovergedrukt, dat opdook bij een holding in Guernsey.
De Kanaaleilanden hebben een roerige geschiedenis achter de rug. Aanvankelijk had de hertog van Normandië het er voor het zeggen, maar al sinds begin dertiende eeuw vallen de gebiedjes onder de Engelse kroon.
In de negentiende eeuw zocht de beroemde Franse schrijver en politicus Victor Hugo ballingschap, eerst op Jersey en later op Guernsey. Hij kon niet door één deur met keizer Napoleon III, die in Parijs aan de macht was gekomen. Vanuit zijn huis in een hooggelegen buurt van Saint Peter Port keek hij uit over het stadje en over zee, waarbij hij op heldere dagen de Franse kust zag liggen.
Net als op het continent betekende de Tweede Wereldoorlog een zwarte periode op de eilanden. Grote betonnen bunkers langs de kust van Guernsey herinneren eraan dat de Kanaaleilanden – samen met een deel van Egypte – het enige gebied waren van het Britse Gemenebest dat de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog bezet hebben.
De ereplaats in het rariteitenkabinet komt toe aan het eilandje Sark, waar gemotoriseerd verkeer – op een enkele tractor na – verboden is. Sark is het laatste stukje feodale land van Europa, waar het merendeel van de wetten uit de zestiende eeuw stamt. De erfelijke landheer, seigneur Beaumont, is daadwerkelijk de baas over de zeshonderd onderdanen op het eiland en enkele tientallen op omliggende mini-eilandjes, zoals kasteelheer en mediamagnaat Barclay op het eiland Brecqhou.
De seigneur bezit, behalve het recht op belastinginning van het dertiende deel, nog enkele andere privileges. Zo is hij de enige die duiven mag houden en mag niemand anders op het eiland ongesteriliseerde teven in zijn bezit hebben.
Als je dit leest in het reactiegedeelte van Blogger: het leest iets fijner als je op de (lange) titel van dit bericht klikt.